Mad world

Το θέμα της μπούργκα, ή του νικάμπ, ή γενικότερα της καθολικής κάλυψης του προσώπου παίζει αρκετά στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ, ειδικά με την προσπάθεια της Γαλλίας να απαγορεύσει τη χρήση αυτών των ενδυμασιών σε δημόσιους χόρους, ή την πρόσφατη σχετική απόφαση της Βελγικής Βουλής.

Αυτή η απαγόρευση προβάλλεται ως κάτι που θα είναι καλό για τις γυναίκες αυτές, θα τις απελευθερώσει, θα βελτιώσει τη θέση τους στην κοινότητά τους, αλλά και την ένταξή τους στην ευρύτερη κοινωνία γενικότερα. Χωρίς να θέλω να αμφισβητήσω τις ίσως καλές προθέσεις όσων κάνουν αυτές τις προτάσεις, θεωρώ ανησυχητική την υφαρπαγή και την επεκείμενη διαστέβλωση φεμινστιστικών αιτημάτων και την ένταξή τους σε μια βασικά εθνικιστική ατζέντα. Ξαφνικά εθνικιστές, ρατσιστές και διάφοροι τέτοιοι κόπτωνται για τα δικαιώματα των γυναικών, ενώ οι ίδιοι πιθανότατα θεωρούν ότι η δουλειά της γυναίκας είναι καταρχάς να φροντίζει την οικογενειά της, το σπίτι της, και την αναπαραγωγή του έθνους.

Οχι ότι οι μουσουλμάνες δεν έχουν σοβαρά προβλήματα, μην κοροιδεύομαστε, γιατί εδώ έρχεται η αριστερή υποκρισία, ότι "αυτοί έχουν διαφορετικά έθιμα", δεν μπορούμε να κριτικάρουμε τον πολιτισμό τους γιατί γινόμαστε ιμπεριαλιστικά γουρούνια, αποικιοράτες και άλλα τέτοια ωραία. Φυσικά και μπορούμε να κριτικάρουμε τον πολιτισμό τους, και τον πολιτισμό μας, και οποιονδήποτε πολιτισμό θέλουμε, εφόσον είμαστε σκεπτόμενοι άνθρωποι. Και εφόσον αναγνωρίζουμε, όπως είχε πει και κάποιος "το ημαρτημένο της σκοπιάς μας".  Πρέπει να αναρωτηθούμε όμως, πραγματικά το πρόβλημα αυτών των γυναικών είναι ότι καλύπτουν το πρόσωπό τους;;;

Εχουμε αναγάγει κάτι τόσο δευτερεύον όπως η ενδυμασία σε σημαία μεταναστευτικής πολιτικής. Τα προβλήματα όλων των γυναικών του κόσμου, και περισσότερο όσων ζουν σε  ιδιαίτερα παραδοσιακές/πατριαρχικές κοινωνίες*, είναι η ανισότητα, ο καταναγκαστικός γάμος, η άσκηση βίας, η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας, ακόμα και η στέρηση βασικών δικαιωμάτων, όπως είναι τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα κληρονομίας, η το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα. Ισως η μπούρκα και το νικάμπ να συμπυκώνουν ή να συμβολίζουν την υποταγή της γυναίκας για κάποιον δυτικό, αλλά πιστεύω ότι είναι το τελευταίο που πρέπει να μας απασχολεί. Το θέμα είναι αλλού. Είναι ότι αυτές οι γυναίκες, για να ντύνονται έτσι, ο λόγος είναι ότι θεωρούν (αυτές ή/και οι άντρες τους) ότι είναι ντροπή να κυκλοφορείς με το πρόσωπο ακάλυπτο σε δημόσιους χώρους.

Εχουμε σκεφτεί, αν εφαρμοστεί ποτέ αυτή η γελοία απαγόρευση, που θα κυκλοφορούν ακριβώς αυτές οι γυναίκες; Εχουμε σκεφτεί ότι τελικά, ουσιαστικά τους στερούμε την πρόσβαση τους στο δημόσιο χώρο; Εστω (με τεράστιο ερωτηματικό) ότι τους αναγκάζουν οι άντρες τους να καλύψουν το πρόσωπό τους, τι πιστεύουμε, ότι ξαφνικά αυτοί οι άνθρωποι θα αλλάξουν την κοσμοαντίληψή τους και θα τις αφήσουν να βγαίνουν ακάλυπτες έξω; Το πιθανότερο είναι ότι θα τις κλείσουν στα σπίτια τους, και θα τους απαγορεύσουν τις πολλές επαφές με τον έξω κόσμο. Παρόμοια είναι η θέση και των γυναικών που αυτοβούλως καλύπτουν το προσωπό τους, και νιώθουν άβολα να βγουν αλλιώς έξω, πως ξαφνικά θα αλλάξουν τις πεποιθήσεις τους και θα κυκλοφορήσουν ακάλυπτες; Πιθανώς να αυτοπεριοριστούν όσον αφορά τις μετακινήσεις τους.

Δηλαδή δεν μας πειράζει που αρκετές από αυτές τις γυναίκες, ειδικά οι φτωχότερες, μένουν αγράμματες, άνεργες, έχουν ως μοναδική προοπτική επιβίωσης τον γάμο, χωρίς επιλογή ούτε καν πόσα παιδιά θα κάνουν, ή αν θα παραμείνουν παντρεμένες ακόμα και όταν ο γάμος τους είναι κακός, και σε γενικές γραμμές, η ποιότητα της ζωής τους εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από τους άνδρες συγγενείς τους, και μας πειράζει που καλύπτουν το προσωπό τους; Τρομερή υποκρισία.

Τελικα πάλι οι γυναίκες γίνονται ερήμην τους, πεδίο μιας πολιτιστικής διαμάχης, η οποία μόνο σε ένα πολύ επιφανειακό επίπεδο αφορά τα δικαιώματα, τα προβλήματα και τη ζωή πραγματικών γυναικών, που ζουν και αναπνέουν αναμεσά μας.

* Όλες οι κοινωνίες που γνωρίζουμε είναι πατριαρχικές. Σε κάποιες από τις σύγχονες κοινωνίες υπάρχει μια επίσημη/νομοθετική αναγνώριση της ισότητας των φύλων, αλλά σε καμία δεν έχει επιτευθχεί στην πράξη αυτή η ισότητα. Αυτό ως παρατήρηση και χωρίς να παραγνωρίζω ότι τα προβλήματα/οι περιορισμοί που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε ιδιαίτερα παρασοδιακές/πατριαρχικές κοινωνίες/κοινότητες είναι σαφώς σοβαρότερα.