Τετάρτη, Δεκεμβρίου 09, 2009

off to never-never land

H ταινία Grey Gardens είναι ένα ντοκιμαντέρ των αδελφών Mayles* γυρισμένο το 1975. Θέμα του ντοκιμαντέρ είναι η ζωή δύο γυναικών, μητέρας και κόρης, ξεπεσμένων αριστοκράτισσων που ζουν στην ερειπωμένη επαύλη τους στο Hamptons. H έπαυλη ονομάζεται Grey Gardens, από το χρώμα των αμμόλοφων, των τσιμεντένιων τοίχων που περιτριγύριζαν τους κήπους και της ομίλχης από την κοντινή ακτή· οι δύο γυναίκες ονομάζονται Edith 'Big Edie' Bouvier Beale και Edith 'Little Edie' Bouvier Beale. Αν σας θυμίζει κάτι το επίθετο, ναι, ειναι συγγενείς της Jackie Bouvier-Kennedy-Onassis, θεία και ξαδέλφη αντίστοιχα.

Οι σκηνοθέτες ενδιαφέρθηκαν να γυρίσουν το ντοκιμαντέρ όταν διαβάσαν στις εφημερίδες ότι ο δήμος σκόπευε να γκρεμίσει το Grey Gardens και να εξώσει τις δύο κατοίκους του, κατόπιν παράπονων των γειτονων ότι η εγκατάλειψη και τη βρωμιά που επικρατούσαν γύρω και μέσα στην επαύλη, αποτελούσαν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Κατόπιν παρέμβασης της Jackie, η οποία έδωσε κάποια λεφτά για να καθαριστεί και να συντηρηθεί κάπως η έπαυλη και οι κήποι, οι δύο γυναίκες τελικά κράτησαν το σπίτι τους. Και δέχτηκαν την επίσκεψη των αδελφών....

Το ντοκιμαντέρ είναι σαν τα σωστά παιδικά παραμύθια: μαγευτικό και ταυτόχρονα αληθινά τρομακτικό. Το Grey Gardens είναι το παλάτι που σταμάτησε στο χρόνο· τα φυτά, τα δέντρα και τα ζώα συνέχιζoυν να ζουν και να μεγαλώνουν, ενώ οι παλατιανοί έχουν παγώσει στις κινήσεις που έκαναν τη στιγμή που σταμάτησε ο χρόνος. Ετσι και οι δυο Edies, 79 και 58 χρονών, ζουν γύρω από ένα πλήρες χάος πραγμάτων και αναμήσεων, συσωρρευμένο χρόνια τώρα, αναπαράγοντας ad infinitum μια εφηβική σχέση μητέρας-κόρης. Είναι συναρπαστικό να τις βλέπεις να αδιαφορουν για τα πάντα γύρω τους, ενώ ακούν τραγούδια του 30 από το ραδιόφωνο, τσακώνονται για το ποια έχει καλύτερη φωνή, βράζουν καλαμπόκι σε μια κατσαρόλα δίπλα στο κρεβάτι, ταίζουν τα ρακούν στη σοφίτα με φέτες τόστ, κάνουν ηλιοθεραπεία στη βεράντα, κοιτάνε παλιές φωτογραφίες, συζητάνε για τους εραστές τους -πάντα μαλώνοντας.

Και οι δύο γυναίκες είναι έντονες προσωπικότητες, αλλά η μικρή Edie είναι η σταρ του ντοκιμαντέρ, πρώτον για τις αλλόκοτες, σχεδόν ποιητικές φράσεις της , και δεύτερον για τα ρούχα (revolutionary dresses) που φοράει. Το όνειρό της -και πηγή των διαφωνιών με τη μητέρα της- ήταν να γίνει ηθοποιός, και πραγματικά είχε το σώμα, το πρόσωπο και το στυλ για το επάγγελμα. Παρόλα αυτά, το κάλεσμά της ήταν μάλλον η μόδα, τα ρούχα που φοράει και κυρίως ο τρόπος με τον οποίον τα φοράει και τα συνδυάζει είναι πραγματικά απίστευτος. Δεν μπορώ να φανταστώ πολλές γυναίκες που θα μπορούσαν να βάλουν μια πετσέτα στο κεφάλι, ένα πουλόβερ και την φούστα τους ανάποδα, δεμένη με παραμάνες, και να φαίνονται κομψές. Η γυναίκα είναι fashion icon, σε κάθε σκηνή εμφανίζεται με διαφορετική αμφίεση, και κόβω το κεφάλι μου ότι πολλοί σχεδιαστές έχουν αντιγράψει το στυλ της. Αν σας ενδιαφέρει η μόδα, πρέπει να δείτε την ταινία για αυτό τον λόγο και μόνο. Στη σκηνή που τη δείχνει να διακοσμεί ένα δωμάτιο με απομεινάρια διάφορων αναμνηστικών, φαίνεται ότι θα μπορούσε να γίνει εικαστικός καλλιτέχνης, αν είχε ζήσει σε άλλες εποχές - ή σε μια άλλη οικογένεια.

Η κατάσταση της έπαυλης είναι θα σοκαριστική για τους περισσότερους θεατές, καθώς επικράτει σχεδόν πλήρης εγκατάλειψη και αδιαφορία για τους αρκετούς από τους γνωστούς κανόνες υγιεινής. Αυτή όμως η αντισυμβατικότητα είναι που κάνει τις πρωταγωνίστριες γοητεύτικές -και τρομακτικές. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μισοί απ'οσους έχουν δει την ταινία πιστεύουν ότι πρόκειται για δύο τρελές που θα έπρεπε να είναι έγκλειστες κάπου, ενώ οι υπόλοιποι τις βλέπουν ως σύμβολα μιας ρομαντικής, απελευθερωμένης, εξω-κανονικής ζωής. Η αλήθεια είναι μάλλον κάπου στη μέση. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι το γεγονός ότι είναι πλούσιες τους έδωσε τη δυνατότητα να ζουν όπως θέλουν, αλλά η αλήθεια είναι ότι αν εξαιρέσει κάνεις το υπέροχο σπίτι, οι δύο γυναίκες ζουν πια μέσα στη φτώχεια. Αυτό που ίσως να τους έχει δώσει η ταξική τους καταγωγή, είναι μια η στάση αποστασιοποιημένης, και μερικές φορές ειρωνικής αδιαφορίας για τον κόσμο έξω από τον δικό τους.

To ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να γίνει ένα freak show, αλλά οι σκηνοθέτες καταφέρνουν και κρατάνε τις ισορροπίες και τις αποστάσεις τους, αναδεικνύοντας την περιπλοκότητα της κατάστασης, χωρίς να ευτελίζουν το θέμα τους. Τα αστεία κομμάτια της ταινίας είναι αβίαστα, και πιστεύω σε μεγάλο βαθμό με συνενοχή των πρωταγωνιστριών, οι οποίες μπορεί να ήταν ελαφρώς βαρεμένες, αλλά ήταν ταυτόχρονα έξυπνες και γεννημένες performer. Σε κάποια σημεία οι διαπληκτισμοί μητέρας-κόρης γίνονται κουραστικοί, αλλά σαν σύνολο η ταινία παραμένει ενδιαφέρουσα και προκλητική. Αν την ψάξετε, θα την βρείτε για κατέβασμα...προτείνω να κατεβάσετε και υπότιτλους...

*Εχουν γυρίσει το Gimmie Shelter, το Monterey Pop, και το When We Were Kings.

Δεν υπάρχουν σχόλια: