Δευτέρα, Αυγούστου 07, 2006

Oh master, my master

Σήμερα κατά τύχη είδα μια ταινία της οποίας δεν γνώριζα καν την ύπαρξη. Λεγόταν «The Prime of Miss Jean Brodie» και πρωταγωνιστούσε η Maggie Smith, η οποία κέρδισε και το Όσκαρ εκείνη τη χρονιά (το 1969) για το ρόλο της. Δεν την είδα καν από την αρχή, αλλά ο διάλογος ήταν τόσο καλογραμμένος και οξυδερκής που δεν μπόρεσα καν να σηκωθώ από τη θέση μου για να ψάξω να δω στο πρόγραμμα ποια στο καλό ήταν αυτή ταινία -το Filmnet δεν έχει και διαφημίσεις.

Την είδα λοιπόν χωρίς να ξέρω απολύτως τίποτα για αυτή, πράγμα σπάνιο τη σήμερον ημέρα και τολμώ να πω πως εντυπωσιάστηκα. Χωρίς να είναι κανένα αριστούργημα η ταινία είναι μια εξαιρετική σπουδή χαρακτήρων και θίγει πάρα πολλά θέματα, όπως η σχέση μαθητή-δασκάλου, η σεξουαλική και πνευματική ελευθερία, η εξουσία και η αμφισβήτησή της. Η ιστορία είναι ότι η Jean Brodie είναι μια φιλελεύθερη δασκάλα σε ένα συντηρητικό σχολείο θηλέων στη Σκοτία του 1930. Από την αρχή της ταινίας βλέπουμε ότι η Brodie είναι φανατικά αφιερωμένη στον στόχο της διδασκαλίας, της διάπλασης του πνεύματος αν θέλετε. Πρόκειται για μια από αυτές τις δασκάλες που εντυπώνονται για πάντα στο μυαλό των εφήβων μαθητών τους: έξυπνη, αστεία, καλλιεργημένη, γοητευτική και εντελώς αντικονφορμίστρια, τόσο όσον αφορά τις μεθόδους της, όσο και σε σχέση με τα ήθη της εποχής. Ο δηλωμένος σκοπός της είναι να διδάξει στα παιδιά την καλοσύνη, την ομορφιά και την αλήθεια. Από την αρχή βέβαια φαίνονται κάποιες ρωγμές στην πανοπλία της, όπως μια σχετική αλαζονεία και η τάση της να τις πατρονάρει τις μαθήτριές της.

Στην πορεία η δεσποινίς Brodie γίνεται οπαδός του Φράνκο και της φασιστικής ιδεολογίας, την οποία θέλει να ενσταλάξει και στην τάξη της... Η αλήθεια είναι ότι πολλοί άνθρωποι της διανόησης της εποχής (κλασσικό παράδειγμα ο Ezra Pound) είχαν ενθουσιαστεί με μια ρομαντική ιδέα της δύναμης του φασισμού να αλλάξει τον κόσμο. Όπως και τώρα νομίζω πολλοί διανοούμενοι εκστασιάζονται με αντιδραστικά, αυταρχικά κινήματα επειδή θεωρούν ότι θα μας λυτρώσουν από την παρακμή του δυτικού πολιτισμού, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Το θέμα είναι ότι μετά από αυτή την αποκάλυψη και όλα όσα τραγικά επακολουθούν, έρχονται στο φως όλες οι σκοτεινές πλευρές του χαρακτήρα της δεσποινίδος Brodie: είναι ματαιόδοξη (τρομερή η έκφραση της Maggie Smith όταν καταλαβαίνει ότι έχασε το τρένο του γάμου, παρά τη αιώνια δύναμη που θεωρεί ότι ασκεί στους άντρες), αυταρχική, χειριστική και απίστευτα εγωπαθής. Παρόλα αυτά, παραμένει ένας συναρπαστικός χαρακτήρας.

Η μαθήτρια που όρθωσε το ανάστημά της εναντίον της ήταν και η καλύτερη της μαθήτρια: ήταν αυτή που είχε αφομοιώσει τα διδάγματα της Brodie για αυτονομία, δυναμισμό και ανεξάρτητο τρόπο σκέψης.

Και αυτό νομίζω ότι είναι το μεγάλο προτέρημα αυτής ταινίας: ότι δείχνει έναν πραγματικά ανθρώπινο, τρισδιάστατο χαρακτήρα, με όλες τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις που μπορεί να εμπεριέχει. Σχεδόν σε όλη την ταινία ο θεατής είναι διχασμένος σχετικά με την miss Brodie, την αντιπαθεί και την θαυμάζει ταυτόχρονα. Ακόμα και μετά το τέλος, δεν μπορείς να την αποφασίσεις εάν είναι καλή ή κακή. Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, είναι και τα δύο ταυτόχρονα, αλλά ποιος θα τολμούσε τώρα να παρουσιάσει ως πρωταγωνιστή έναν τόσο πολιτικά αμφιλεγόμενο χαρακτήρα; Θα έπεφταν όλοι να τον φάνε ζωντανό στο όνομα της πολιτικής ορθότητας (που πολλά καλά έκανε, ειδικά για τις γυναίκες, αλλά αρκετά πια).

Νομίζω ότι οι μοναδικοί αμφιλεγόμενοι χαρακτήρες που δεχόμαστε πια στο σινεμά είναι οι πληρωμένοι δολοφόνοι του Ταραντίνο και αυτό γιατί δεν είναι άνθρωποι, είναι καρικατούρες ανθρώπων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: